در این مقاله ما به اهمیت موضوع سایتومگالوویروس و راه‌های تشخیص آن پرداخته و به خلاصه ای از دلایل اهمیت و چگونگی انجام این روش ها خواهیم پرداخت.
مقدمه
سایتومگالوویروس یکی از اعضای خانواده بزرگ
Herpesviridae می‌باشد. این ویروس در همه جا حضور داشته و قابلیت آلوده سازی بیشتر انسان‌ها را دارا می‌باشد. این ویروس در ابتدا توسط سه گروه متفاوت به صورت همزمان در سال 1956 شناسایی شد که عبارتند از: 1)
Rowe و همکارانش، 2)
Weller و همکارانش، 3)
Smith و همکارانش. از آن زمان به بعد این ویروس به‌عنوان رایج‌ترین عفونت ویروسی مادرزادی در بین انسان‌ها شناخته‌شد که هرساله بین 20.000 تا 40.000 نوزاد در ایالات متحده را آلوده می‌کند.
عفونت مادرزادی CMV ازجمله دلایل غیر ژنتیکی دخیل در کاهش حس شنوایی در کودکان می‌باشد. به‌علاوه، این ویروس به‌عنوان عامل مهم مرگ و میر در افراد دارای نقص ایمنی نظیر افراد مبتلا به ویروس HIV و افراد دریافت‌کننده پیوند به‌شمار می‌آید. از این‌رو شناخت فرم تهاجمی این ویروس به‌خصوص در افراد با نقص ایمنی و همچنین کودکان مبتلا به فرم مادرزادی آن حائز اهمیت بوده و منجر به گسترش روش‌های تشخیصی سریع در این افراد می‌گردد.
با توجه به این موارد سایتومگالوویروس و راه های تشخیص آن موضوعی بسیار مهم بوده و ما در این مقاله به خلاصه ای از ین روش ها خواهیم پرداخت.
روش‌های تشخیص عفونت سایتومگالوویروس (CMV)
جهت شناسایی این ویروس روش‌های متعدد سلولی و مولکولی قابل استفاده می‌باشند. از جمله این روش‌ها می‌توان به کشت سلول، تست‌های سرولوژیک، PCR، ایمونوهیستوشیمی، Hybrid capture و Antigenemia اشاره نمود. هریک از این روش‌ها دارای مزایا و معایبی می باشند که در ادامه توضیح داده خواهد شد. با این وجود از میان تمامی موارد ذکر شده و براساس مطالعات انجام شده دو روش PCR و Antigenemia دارای ارزش تشخیصی بالایی می‌باشند. ازطرفی دو روش ذکرشده نیز بسته به زمان، نوع نمونه، آماده‌سازی نمونه و ارزش اقتصادی آن دارای تفاوت هایی می باشند که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
روش Antigenemia:
این تکنیک به مدت بیش از یک دهه جهت ردیابی سایتومگالوویروس در نمونه‌های خون مورد استفاده قرار گرفت. این روش برپایه استفاده از آنتی‌بادی مونوکلونال علیه آنتی‌ژن pp65 ویروسی می‌باشد. آنتی‌ژن مذکور یک پروتئین بیان‌شده در لکوسیت‌های خون محیطی در فازهای اولیه تکثیر CMV می‌باشد. ردیابی آنتی‌ژن موردنظر با استفاده از تکنیک ایمونوفلورسنت امکان‌پذیر می‌باشد. روش مذکور نه‌تنها کمی بلکه به‌صورت کیفی نیز می‌باشد.
یک نمونه لکوسیت‌های خون محیطی بیمار با عفونت فعال CMV، رنگ آمیزی ایمونوفلورسنت آنتی‌ژن pp65 لکوسیت‌ها. سلول‌های منفی به رنگ قرمز دیده می‌شوند.
پیش از این یکی از معایب استفاده از این روش مدت زمان طولانی انجام تست بود. از این‌رو کمپانی IQ products اقدام به تولید کیت تشخیصی CMV با مدت زمان کوتاه و دوساعته انجام کل تست نموده است. کیت موردنظر برپایه تکنیک ایمونوفلورسنت و ردیابی pp65 طراحی شده‌است. از دیگر مزیت‌های کیت موردنظر عدم بروز واکنش متقاطع می‌باشد. در واقع منظور از واکنش متقاطع، واکنش آنتی بادی موردنظر با آنتی ژنی مشابه pp65 در میکروارگانیسمی دیگر در محل می باشد که این مورد در نهایت منجر به بروز نتایج مثبت کاذب می گردد که طراحی دقیق این کیت از این اتفاق جلوگیری می کند.
در این روش همانند روش PCR دقت ردیابی میکروارگانیسم وآنتی ژن بالا می باشد با این تفاوت که ردیابی آنتی ژن pp65 با استفاده از روش Antigenemia به جهت ردیابی فرم فعال ویروس دارای ارزش تشخیصی بالا می باشد.
در واقع هر دو روش PCR و Antigenemia در ردیابی ویروس موردنظر حائز اهمیت می باشند اما از آنجاییکه روش Antigenemia با استفاده از ترکیب دو آنتی بادی (CD10/CD11) و به روش غیر مستقیم، میکروارگانیسم های فعال موجود در لکوسیت های انسانی را ردیابی می کند در بیماران دریافت کننده پیوند، افراد مبتلا به HIV و افرادی با نقص سیستم ایمنی که داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی دریافت می کنند از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد.
روش PCR:
تست PCR ازجمله تکنیک‌های سریع و حساس جهت تشخیص CMV برپایه تکثیر توالی اسیدنوکلئیک می باشد. این روش به‌طور معمول آنتی‌ژن‌های فاز اولیه و دیررس را در مناطق حفاظت‌شده خاص بررسی می‌نمایند، درحالیکه برخی ژن‌ها تنها جهت ردیابی توالی DNA ویروس موردنظر به‌کار گرفته می‌شود.DNA را می‌توان از خون محیطی، لکوسیت‌ها، پلاسما و سایر بافت‌ها و یا مایعات استخراج نمود. استفاده از روش PCR جهت ردیابی DNA سایتومگالوویروس به دو صورت کیفی و کمی قابل انجام می‌باشد. این روش در مقایسه با سایر روش‌ها تاحدودی پرهزینه می‌باشد.
سرولوژی:
تست‌های سرولوژیک ازجمله روش‌های مفید در زمینه‌ی تشخیص عفونت قبلی CMV به واسطه ردیابی IgG تولیدشده علیه این ویروس می‌باشد. روش‌های متعددی جهت ردیابی آنتی‌بادی IgG تولیدی علیه CMV شناخته شده‌اند که عبارتند از: فیکساسیون کمپلمان، الایزا، رادیوایمونواسی و هماگلوتیناسیون غیر مستقیم. ردیابی IgM تولیدشده به‌عنوان مارکری جهت تشخیص عفونت حاد یا کنونی درنظر گرفته می‌شود.
در میان تمامی تست‌ها، تست الایزا دارای کاربرد بیشتری می‌باشد. روش‌های ردیابی IgM به‌طور گسترده برپایه اتصال انتخابی IgM به فاز جامد می‌باشد. با این وجود، مطالعات مختلف بیانگر وجود ارتباط ضعیف بین نتایج کیت‌های تجاری مختلف جهت تشخیص IgM می باشد. به‌علاوه، روش‌های تشخیصی عفونت‌های اولیه و فعال CMV ازطریق ردیابی IgM به جهت وجود نتایج مثبت کاذب قابل اطمینان نمی‌باشند.
چراکه IgM به مدت چند ماه پس از عفونت اولیه در بدن باقی می‌ماند و یا اینکه می‌تواند در عفونت‌های غیرفعال به صورت مثبت ظاهر گردد.
به‌دلیل وجود محدودیت‌های ذکرشده در روند ردیابی IgM، در برخی جمعیت‌ها جهت تمایز عفونت‌های اولیه و ثانویه CMV از تست IgG اویدیتی استفاده می‌شود. بدین‌ترتیب که در طول چند ماه اول پس از بروز عفونت میل اتصالی IgG پایین بوده و به مرور پس از گذشت مدت زمانی طولانی‌تر میل اتصالی IgG نیز افزایش می‌یابد و این مورد بیانگر بلوغ پاسخ سیستم ایمنی می‌باشد.
روش ایمونوهیستوشیمی:
در ابتدا این روش بر روی نمونه‌های بافت و مایعات بدن انجام می‌گرفت. سپس آنتی‌بادی‌های مونوکلونال و پلی‌کلونال نشان‌دار شده با رنگ‌های فلورسنت و آنتی بادی‌های ثانویه طراحی و به‌کار گرفته‌شد. این آنتی‌بادی‌های نشان‌دار شده به‌دنبال تغییر رنگ سوبسترا قابل رؤیت می‌گردند.
درنهایت اسلایدهای تهیه‌شده با میکروسکوپ نوری بررسی می شود. تکنینک موردنظر دارای حساسیت و اختصاصیت بسیار بالا می باشد اما پروسه تهیه اسلایدها مشکل بوده و خوانش صحیح آن نیازمند پاتولوژیست مجرب می باشد.
روش Hybrid Capture:
در این روش با استفاده از پروب‌هایی از جنس RNA و طبق روشی با اساس و پایه مشابه الایزا به ردیابی DNA ویروس می‌پردازند. ازآنجاییکه در این روش توالی DNA بدون تکثیر ردیابی می‌گردد، دقت و صحت آن به‌طور کامل مشخص نمی‌باشد.
کشت سلول:
یکی از روش‌های سنتی جهت ردیابی CMV کشت سلول می باشد. این روش نیازمند تلقیح نمونه‌های انسانی به درون سلول‌های فیبروبلاست و انکوباسیون 2 تا 21 روزه می‌باشد. این روش به دلیل مدت زمان طولانی انکوباسیون دارای کاربرد بالینی زیادی نمی‌باشد.
همانگونه که ذکر شد، راه های متعددی جهت ردیابی سایتومگالوویروس وجود دارد که در این میان PCR و Antigenemia نسبت به سایر روش ها دارای برتری می باشند.
مزایا و معایب هر دو روش در متن توضیح داده شد با این وجود روش Antigenemia نسبت به PCR با استفاده از کیت مذکور به ردیابی میکروارگانیسم فعال در بدن فرد بیمار پرداخته و در مدت زمانی کوتاه با روش غیرمستقیم به تشخیص فرم فعال میکروارگانیسم می پردازد. از این رو کیت CMV کمپانی IQ Products دارای معرف های آماده به استفاده می باشد و نتایج در بازه زمانی دو ساعت قابل دسترسی می باشد.
در این مقاله به اختصار درباره ی سایتومگالوویروس و راه های تشخیص آن پرداختیم.
شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ی کیت کمپانی IQ Product که در این مطلب معرفی شده‌است به لینک های زیر مراجعه نمایید.
