یک مطالعه ریزآرایه بافتی بر روی 21,000 بافت سالم و سرطانی
سرطان پروستات (PCa) شایع ترین سرطان دستگاه های داخلی بدن و پس از سرطان ریه در مردان، دومین علت مرگ ناشی از سرطان است. بیش از هفتاد درصد مردان در سن 75سالگی، یک یا چند سرطان در پروستات خود دارند. با آگاهی از نشانه های سرطان پروستات می توان از ابتلا به سرطان پروستات جلوگیری کرد. سرطان پروستات ممکن است در مراحل اولیه، هیچ نشانه ای نداشته باشد، زیرا فرد معمولا فقط در صورت رشد سرطان در نزدیکی مجرای ادرار و فشار آوردن به مجاری و تغییر در شیوه ادرار، متوجه وجود سرطان می شود. سرطان پروستات معمولا در قسمت بیرونی پروستات رخ می دهد و باعث ایجاد علائم می گردد. روش هایی برای تشخیص زود هنگام سرطان پروستات وجود دارد که سرطان هایی را که به آهستگی در حال رشد هستند و درمان های دارویی تاثیری بر آن ها نداشته اند، میتوان از طریق این روش ها شناسایی نمود. اگر آزمایش های استاندارد و معمول در تشخیص سرطان پروستات، اطلاعات کافی به پزشک ندهد، آزمایش ایمونوهیستوشیمی IHC می تواند اطلاعات دقیقی را برای تشخیص انواع خوش خیم یا بدخیم و همچنین بروز پیش آگاهی و نتیجه درمان در این سرطان ارائه دهد.
آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) مرتبط ترین پروتئین برای مدیریت وضعیت مردان مشکوک به سرطان پروستات یا مبتلایان به سرطان تشخیص‌داده‌شده است. پروتئاز PSA منحصراً در سلول های اپیتلیال پروستات تولید می شود.
این ماده در مایع منی ترشح می شود و در مایع بودن آن نقش دارد. فقط مقادیر کمی از PSA به جریان خون می رسد.
سطح سرمی PSA به طور قابل توجهی، متناسب با تعداد سلول های اپیتلیال پروستات در بدن است. افزایش سطح سرمی PSA شایع ترین دلیل مشکوک شدن به سرطان پروستات و متعاقبا بیوپسی پروستات است. در مردان مبتلا به سرطان پروستاتِ تشخیص داده شده، آنالیز سرم PSA، رایج ترین پارامتر مورد استفاده برای پایش عود کردن بیماری و پاسخ به درمان است.
آنالیز PSA در پاتولوژی نیز رایج است. با توجه به مشخصه بدست‌آمده از پروستات، آنالیز PSA ایمونوهیستوشیمی ، به طور معمول برای تعیین این مساله انجام می‌شود که آیا ممکن است توده‌های تومور با منشاء ناشناخته، به سرطان پروستات نسبت داده شود یا خیر.
با این حال، ممکن است در سرطان های پروستات که به سختی متمایز باشند، نمایه سلولی PSA به‌طور قابل توجهی کاهش یابد و در نتیجه، منجر به ایمونوهیستوشیمی PSA منفی و سرطان های بسیار شایع متاستاتیک پروستات با سطوح بسیار پایین سرمی PSA شود. بنابراین جای تعجب نیست که در تحقیق بر روی گروه های 40-2,556 سرطان پروستات را قبلاً همراه با ویژگی های نامطلوب تومور، درنظر می گرفتند یا حتی به عنوان اثر پیش آگاهی سطوح کاهش یافته PSA به حساب می آوردند.
اگرچه ایمونوهیستوشیمی PSA معمولاً در تشخیص هیستوپاتولوژیک رایج استفاده می شود ولی هنوز وضعیت این چند موضوع به طور رضایت بخش روشن نیست:
1. آیا نمایه PSA واقعاً خاص سرطان پروستات است یا آن که PSA ممکن است (به طور نابجا) در سرطان های دیگر نیز نشان داده شود
2. آیا سطح تعیین‌شده PSA از نظر ایمونوهیستوشیمیایی مربوط به یک سرطان، دارای اثر پیش آگاهی است به گونه ای که به اندازه کافی قابل توجه و از نظر بالینی مفید باشد؟
3. نقش تشخیصی و پیش آگاهی ایمونوهیستوشیمی PSA تا چه حد به روش آزمایشی انتخاب‌شده (غلظت آنتی بادی) وابسته است؟
برای پاسخ به این سوالات، بیش از 20,000 سرطان پروستات (از جمله سرطان های تحت درمان هورمونی، مقاوم به اختگی و سرطان سلول های کوچک) و همچنین 3,442 تومور بدخیم و خوش خیم دیگر، با استفاده از دو غلظت مختلف آنتی بادی برای نمایه PSA مورد بررسی قرار گرفتند.
نقش پیش آگاهی نمایه PSA در سرطان پروستات
در آنالیز TMA که با استفاده از غلظت های مختلف آنتی بادی (1:100, 1:800) انجام شد، میزان موارد قابل تفسیر، در کل 17,747 نمونه تومورها، معادل 64 و 62 درصد بود. دلیل این که از موارد دیگر، اطلاعات (قابل تفسیری) بدست نیامد، کمبود نمونه بافت یا عدم وجود بافت سرطانی واضح در نقطه TMA بود. در غده‌های سالم پروستات، رنگ ایمونوهیستوشیمی PSA بطور معمول در بخش آپیکال این سلول ها، به‌طور چشمگیری غالب بود. غالب بودن آپیکال نیز در کسری از سرطان ها باقی ماند. نمونه هایی از رنگ ایمونوهیستوشیمی PSA در بافت های پروستات در شکل-1 ارائه شده است. سطوح کاهش یافته PSA با TMPRSS2 همراه بود: یعنی آمیختگی ها با ERG و حذف PTEN. هم غلظت کاهش یافته رنگ و هم غالب نبودن آپیکال (از دست رفتن آپیکال) در رنگ PSA، به طور چشمگیری با پیش آگاهی و فنوتیپ نامطلوب تومور مرتبط بود. این امر در زیرمجموعه های سرطانی ERG مثبت، ERG منفی و PTEN حذف‌شده نیز صادق است. داده های مربوطه برای محلول (1:800) در جدول تکمیلی-1 و شکل های 2 و 3-3 نشان داده شده است.
آنالیز ترکیبی الگو و غلظت رنگ PSA نشان داد که نتیجه بررسی سرطان هایی که در آن ها رنگ آپیکال وجود نداشت با سرطان هایی قابل مقایسه بود که میزان غلظت رنگشان «یک سطح پایین تر» بوده است (شکل 4). بر این اساس، در یک آنالیز جداگانه، تومورهایی که غلظت رنگشان متوسط بود و فاقد رنگ آپیکال بودند، به عنوان «ضعیف» و تومورهایی که غلظت رنگشان ضعیف بود و فاقد رنگ آپیکال بودند، «منفی» در نظر گرفته شدند. تومورهای با رنگ متوسط تا غلیظ، باهم در یک گروه و با عنوان «شدید» قرار گرفتند. اثر پیش آگاهی این «نمره الگوی PSA» از نظر آماری، مستقل و جدا از پارامترهای پیش آگاهی ِتعیین شده بود. (جدول-1). اگر آنتی بادی PSA به میزان 1:100رقیق شود، این امر در موارد کاملا «منفی PSA» از 0.2 درصد (رقیق بودن آنتی بادی 1:800) به 0.07 درصد کاهش می یابد و این میزان در تومورهای با «PSA کاملا مثبت» از 40 درصد (1:800) به 8 درصد کاهش می یابد. صرف نظر از تغییرات در تعداد سرطان های طبقه بندی شده در دسته های PSA «منفی»، «ضعیف»، «متوسط» و «شدید»؛ بین الگو و غلظت رنگ PSA در 1:100 در فنوتیپ تومورها و نتایج بیماران، ارتباط قابل توجه و در عین حال جداگانه ای از نظر آماری، قابل مشاهده بود (جدول تکمیلی 2 و شکل تکمیلی 1).
نمونه هایی از رنگ PSA با دو میزان غلظت/رقت مختلف آنتی بادی(1:100, 1:800) در بافت های پروستات.
(الف) سرطان پروستات با رنگ آپیکال (سر پیکان)
(ب) نبود رنگ آپیکال
(ج) سرطان پروستات با PSA منفی
(د) غده های سالم پروستات که رنگ آپیکال را نشان می دهند (سر پیکان).
ارتباط بین نتایج رنگ ایمونوهیستوشیمی PSA (استفاده از آنتی بادی ضد PSA با غلظت/رقت) 1:100, 1:800، TMPRSS2:
وضعیت آمیختگی با ERG و وضعیت حذف PTEN.
(الف) رنگ ایمونوهیستوشیمی PSA از نظر وجود یا نبودن میزان غالب بودن آپیکال نمره گذاری شد.
(ب) رنگ ایمونوهیستوشیمی PSA از نظر غلظت نمره گذاری شد.
ارتباط پیش آگاهی ایمونوهیستوشیمی PSA (غلظت/رقت 1:800) در سرطان پروستات.
(الف – د) اثر غلظت رنگ PSA در:
(الف) همه سرطان ها،
(ب) TMPRSS2: میزان ERG ،
(ج) TMPRSS2: میزان ERG مثبت و
(د) سرطان هایی که در آن ها PTEN حذف شده
(هـ – ح) تأثیر وجود یا نبود میزان غالب بودن آپیکال (AP) در رنگ PSA در:
(هـ) همه سرطان ها
(و) TMPRSS2: میزان ERG منفی،
(ز) TMPRSS2: میزان ERG مثبت و
(ح) سرطان هایی که در آن ها PTEN حذف شده
ارتباط پیش آگاهی رنگ PSA در سرطان پروستات
(الف – د) ترکیبی از غلظت رنگ PSA و میزان غالب بودن آپیکال در:
(الف) همه سرطان ها،
(ب) TMPRSS2: میزان ERG منفی،
(ج) TMPRSS2: میزان ERG مثبت و
(د) سرطان هایی که در آن ها PTEN حذف شده
(هـ – ح) اثر پیش آگاهی «نمره الگوی PSA» در:
(هـ) همه سرطان ها
(و) TMPRSS2: میزان ERG منفی،
(ز) TMPRSS2: میزان ERG مثبت و
(ح) سرطان هایی که در آن ها PTEN حذف شده
آنالیز چند متغیره شامل پارامترهای پیش آگاهی ِتعیین‌شده و «نمره الگوی PSA» (امتیاز PSA)
