بیومارکرها مولکول هایی بیولوژیکی هستند که بسته به ویژگی هایشان می توانند در خون یا سایر مایعات بدن یا بافت ها حضور داشته باشند. بیومارکرها، اندیکاتورها یا نشانگرهای زیستی حالت فیزیولوژیک یا پاتولوژیک یک ارگان خاص هستند.
فیزیولوژیک بودن به این معناست که این بیومارکرها از سلول های طبیعی بدن آزاد شوند. پاتولوژیک بودن به معنای آزاد شدن بیومارکرها از سلول های غیر طبیعی مثل سلول های سرطانی است. ترجیح ما این است که بیومارکر اختصاصی باشد یعنی فقط پاتولوژیک باشد تا براساس آن بتوانیم یک بیماری را تشخیص دهیم و روند درمانی آن را بررسی کنیم.
Tumor markers (بیومارکرهای سرطان) نشانگرهایی هستند که حاصل ترشح از سلول تومورال یا حاصل نکروز و آپاپتوز این سلول ها هستند. تغییرات اختصاصی مولکول های سلول های سرطانی در صورتی که قابل اندازه گیری باشند می توانند به عنوان بیومارکر معرفی شوند. بیومارکرها می توانند RNA ،DNA، پروتئین و متابولیت باشند.
تومور مارکرها به دو کلاس اصلی tissue-specific و cancer-specific تقسیم می شوند. کلاس اول به آن دسته از تومور مارکرها گفته می شود که ردیابی آن ها نشان دهنده وجود تومور در بافت توموری بدن می باشد. آن ها هم چنین می توانند در پیگیری درمان بیماران، میزان گسترش تومور و میزان پاسخ به درمان کاربرد داشته باشند.
کلاس cancer-spesific مربوط به آن دسته از تومور مارکرها می شوند که ردیابی آن ها نشان دهنده وجود بافت توموری در بافت خاصی که تومور در آن گسترش یافته، می باشد. این دسته از تومور مارکرها احتمال دارد در شرایط غیر توموری نیز افزایش یابد.
به طور کلی تومور مارکرها کاربرد های مختلفی دارند که عبارت اند از:
- Screening (غربالگری): این بیومارکرها را در جمعیت زیادی بررسی و افراد در معرض خطر را شناسایی می کنیم که این موضوع به تشخیص زودهنگام سرطان کمک زیادی می کند. علی رغم محدودیت ها و عدم اختصاصی بودن تومور مارکرها در بررسی تومورهای بدخیم در فازهای اولیه تشکیل، در حال حاضر چندین تومور مارکر در آزمایشگاه های دنیا در تست های غربالگری استفاده می شوند.
- کمک به تشخیص: یکی از موارد مهم تشخیص سرطان در موارد متاستاز، شناسایی بافت اولیه توموری می باشد. به این دلیل که شناسایی بافت اولیه در بسیاري از سرطان ها براي بررسی روند پیشرفت و درمان بیماری ضروری می باشد. در بعضی از موارد با وجود بررسی نتایج پاتولوژی، معاینه پزشکی، آنالیزهای روتین خونی و سرمی و بررسی توسط اشعه x بازهم قادر به شناسایی بافت اولیه تومور نیستند. خوشبختانه در چنین شرایطی چندین تومور مارکر شناسایی شده اند که بررسی میزان آن ها در خون و سرم ممکن است به تشخیص بافت اولیه توموری کمک کند.
- Assessing response to therapy (ارزیابی پاسخ به درمان): سرطان ها از لحاظ پاسخ به روش های درمانی با هم تفاوت دارند ودر انواع سرطان ها بخش کوچکی از بیماران از روش های سیستماتیک مخصوصی سود می برند بنابراین اگر قادر باشیم بیماران را از لحاظ پاسخ به درمان به طور صحیح انتخاب کنیم احتمالاً قادر خواهیم بود از روش هاي درمانی غیرضروری جلوگیري و مفیدترین روش درمانی برای بیماران را به کار ببریم به همین دلیل مارکرهای پیشگویانه یا predictive در انکولوژی اهمیت زیادی دارند. این بیومارکرها فاکتورهایی هستند که پاسخ و یا حساسیت یک سرطان به روش درمانی را در طول درمان نشان می دهند.
- Prognosis (پیش آگهی بیماری): این بیومارکرها فاکتورهایی هستند که احتمالاً نتایج یک سرطان یا شرایط فرد بیمار را زمانی که درمان های مختلف مانند therapy adjuvant را دریافت نمی کنند پیش بینی می کنند و می توانیم بگوییم عاقبت بیماری چگونه خواهد بود و همچنین عود مجدد بیماری را پیش بینی کنیم.
تکنیک های اندازه گیری تومور مارکرها:
روش های رایج برای اندازه گیری تومور مارکرها تکنیک الایزا برای مارکرهای سرمی و تکنیک ایمونوهیستوشیمی برای مارکرهای بافتی می باشد. همچنین می توان از دو تکنیک جدید میکرواری بیان ژن و پروتئومیک نیز استفاده کرد.
یکی دیگر از روش های دقیق و با حساسیت بالا، که امروزه در ایران نیز انجام می شود، تکنیک هیبریداسیون در محل نام دارد که در دو روشFISH و CISH انجام می شود.
شرکت سما تشخیص آریا ارائه دهنده ی بیومارکرهای مختلفی در زمینه تشخیص سرطان ها می باشد. که شامل پنل های گسترده ی آنتی بادی ایمونوهیستوشیمی، کیت های سیش و پروب های فیش می باشد.
شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به بخش محصولات مراجعه نمایید.