انواع سرطان روده بزرگ وتاثیر ژنتیک درایجاد آن:
سرطان دستگاه گوارش در سراسر جهان بسیار شایع است که شامل انواع زیر میباشند:
1_سرطان مری
2_سرطان معده(گاستریک)
3_سرطان لوزالمعده(پانکراس)
4_سرطان کبد(لیور)
سرطان روده بزرگ یا کولورکتال یا کولون(CRC) شایعترین و قابل درمان ترین نوع سرطان گوارش محسوب میشود. سرطان روده بزرگ یا رکتوم علائمی چون : خون در مدفوع_ درد شکم _تغییر حرکات روده کاهش وزن وخستگی می باشد که در مراحل انتهایی بیماری(مراحل 3 و4) به صورت مشخص تر دیده میشوند.سرطان کولورکتال از سلول های اپیتلیال پوشاننده روده بزرگ یا رکتوم دستگاه گوارش منشا میگیرد.بیش از یک نوع سرطان کولورکتال وجود دارد که شاعترین نوع آن آدنوکارسینوم ها هستند. آدنوکارسینوم ها در سلول های مخاطی کولون یا رکتوم شکل میگیرد.
سرطان های کولورکتال ممکن است در اثر انواع تومورمانند :
1_لنفوم ؛ که در ابتدا ممکن است در گره های لنفاوی یا در کولون تشکیل شوند.
2_کارسینوئیدها ؛ که درواقع زیرمجموعه تومورهایی به نام نورواندوکرین ها میباشند که در دستگاه گوارش(معده_روده کوچک_روده بزرگ ورکتوم) و ریه ها رشد کنند،هرچند که این نوع تومورها رشد اهسته ای دارند.
3_سارکوم ها ؛ که در بافت های نرم مانند عضلات کولون ایجاد میشود.
4_تومور های استرومال دستگاه گوارش (GIST) ؛ که در ابتدا خوش خیم بوده و سپس سرطانی میشوند.
طبق تحقیقات اخیر حذف 4 ژن کنترل کننده در بافت طبیعی کولون منجر به ایجاد سرطان میشود:
ایجاد پولیپ ؛ در این مرحله ژن سرکوب گر تومور(APC) حذف میشود. با حذف این ژن اولین عامل متوقف کننده سرطانی شدن بافت از بین رفته و در نتیجه بافت تبدیل به توده کوچک خوش خیم(پولیپ) میشود.
ایجاد آدنوما ؛ در مرحله بعدی ژن های سرکوب گر تومورDCC(Deleted colorectal cancer) حذف میشوند که با حذف آن بافت پتانسیل بسیار بالایی برای سرطانی شدن داشته و تبدیل به توده بزرگ ترخوش خیم (آدنوما) میشود.
ایجاد کارسینوما ؛ در مرحله اخر ژن سرکوب کننده تومورp53 حذف میشود. معمولا در این مرحله علاوه بر حذف شدن ژن نام برده ؛ تعدادی ژن دیگر نیز حذف میشوند. با حذف این ژن(ها) بافت به سمت سرطانی شدن میل میکند. این اخرین مرحله از ظهور سرطانی کولورکتال است
برخی از اختلالات ژنتیکی_ارثی که میتوانند باعث بروز سرطان روده بزرگ شوند عبارتند از :
پولیپ آدنوماتوز و سرطان کولون غیرپولیپوز ارثی (HNPCC) جهش درپروتئین ژن P53 تولید شده توسط TP53 یکی از رایج ترین تغییرات ژنتیکی منجر به ایجاد سرطان کولورکتال در انسان است. در انسان ژن TP53 روی بازوی کوتاه کوروموزوم 17 قرار دارد. سزطان هایی چون: لوسمی ، سرطان سینه ، سرطان های معده و روده بزرگ درصدی ازین جهش را دارا میباشند. بطور معمول ژن P53 تقسیم سلولی را کنترل می کند و در صورت داشتن نقص در مسیر Wnt ، باعث مرگ برنامه ریزی شده آنها میشود. ژنTP53 پروتئین های متصل شونده به DNA را رمز کرده و بیان ژن را در جهت پیش گیری از جهش های ژنومی تنظیم میکند. از پروتئین های دیگری که مسئول مرگ برنامه ریزی شده سلولی اند و در سرطان روده بزرگ غیرفعال میشوند میتوان به TGF_B اشاه کرد. در یک مطالعه این موضوع بررسی شده است که آیا میان تومور های دارای جهش های ژنی غیرفعال با تومور های بدون جهش در ژن P53 در الگوهای ایمونوهیستوشیمیIHC تفاوتی وجود دارد؟ نتایج 142 مورد مبتلا به سرطان روده بزرگ جهت غیرفعال سازی P53 همزمان توسط IHC و آنالیزژن با استفاده از SSCP اگزون4_9 مورد بررسی و توالی یابی قرار گرفت. علاوه بر این تومورها مورد بررسی ایمونوهیستوشیمی برای بیان پروتئین MDM_2 قرار گرفتند که میدانیم توسط ژن P53 رونویسی میشود. تومورهای دارای جهش در ژن P53 که از تومور های بدون جهش قابل تشخیص بودند را با استفاده از میکروسکوپ لیزری PALMتحت تفسیرو تجزیه توالی P53 قرار گرفتند. در میان 142 مورد از سرطان کولورکتال با تکنیکIHC مشاهده شد که 74% از تومورها، دارای ژن P53 بودند در این بین جهش در این ژن در 51%(73 بیمار) مشاهده شد. در 16%( 12بیمار) جهش در ژن نام برده منفی بود. در تومور های دارای جهش در ژن P53 رنگ پذیری همه ی هسته ها سلولی از هسته سلول تومورهای بدون جهش بیشتر دیده شد. در واقع عمدتا در تومور های بدون جهش رنگ پذیری سلول ها پراکنده تر دیده می شود. مثبت بودن پروتئین MDM_2نشان داد که در 82% تومور های بدون جهش نیز غالبا رنگ پذیری پراکنده است. بنابراین واکنش پذیری ایمونوهیستوشیمیایی پراکنده ژن P53 در سرطان کولورکتال ممکن است نشان دهنده عملکرد ژن P53 بدون جهش باشد و نباید به عنوان مارکری از جهش ژنی و غیرفعال سازی در نظر گرفته شود.
